Diyabette kan şekeri kontrolünün sağlanmasında genellikle beslenme tedavisi ile ilaç ve insülin tedavisi ön plana çıkarılırken, egzersiz göz ardı edilmektedir. Oysaki egzersiz de en az beslenme tedavisi ve medikal tedavi kadar diyabet tedavisinin önemli bir parçasıdır.
Diyabette egzersiz neden önemlidir?
Egzersiz, yani fiziksel aktivitenin artması, yiyeceklerin parçalanması sonucu oluşan şekerin kas dokuları tarafından kullanılmasını hızlandırarak kan şekerini düşürür. Özellikle şişman diyabetlilerde egzersiz ile harcanan enerjinin artması vücut ağırlığını azalmasına yardımcı olur. Ayrıca egzersiz fiziksel zindelik sağlar.
Egzersiz yapmak için doktoruma danışmalı mıyım?
Bir egzersiz programına başlamadan önce yapmayı planladığınız egzersiz çeşidi ve süresi ile ilişkili olarak doktorunuza danışmayı unutmayınız. Egzersiz programına başlayacak olan her diyabetlinin öncelikle bir doktor kontrolünden geçmesi gerekmektedir. Aksi takdirde farkına varmadığınız bir kalp-damar veya böbrek hastalığı, sürekli ve ağır bir egzersiz programı sırasında size sorun çıkarabilir. Hipertansiyon, koroner kalp hastalığı, akciğer, damar sistemi hastalıklarınız varsa uzun süreli, yorucu bir egzersiz programını planlamadan önce bir oftalmolog tarafından görülmeniz ve retinopati açısından değerlendirilmeniz faydalı olacaktır. Retinopati, nefropati, diyabetik ayak gibi komplikasyonları olan diyabetlilere egzersiz önerilmez.
Egzersiz ne zaman, hangi sıklıkta yapılmalıdır?
Çoğu diyabetli en faydalı egzersizin sabah aç karnına yapılan egzersiz olduğuna inanır. Ancak aç karnına yapılan egzersiz kan şekerinin yükselmesine neden olabilir. Bu sebeple diyabetlilerin aç karnına egzersiz yapmaları doğru değildir. Egzersiz için en uygun zaman, yemek yenildikten sonraki 1-2 saattir. Böylelikle, yiyeceklerle kana geçen şeker vücut tarafından kolaylıkla kullanılır ve kan şekeri düzeyinin kontrolü sağlanır. Yemeklerden 3 saat sonra veya öğünlerden önce yapılan egzersizin hipoglisemi oluşturma riski vardır. Egzersiz planlı olarak en az haftada 3-4 kez yapılmalıdır. Ancak bu haftanın 3 günü üst üste egzersiz yapıp diğer günler egzersiz yapmamak anlamına gelmemelidir. En uygunu, egzersizin her gün, düzenli olarak yapılmasıdır. Eğer şişmansanız ve kilo vermeyi hedefliyorsanız planlı olarak mutlaka her gün yapınız.
Yapılacak egzersizin süresi ve tipi ne olmalıdır?
Kısa süren (1-5 dk.) egzersiz programlarında kaslar glukozu kullanmazlar. Bu nedenle egzersiz programı 5 dakika ile başlamalı ve giderek süresi arttırılmalıdır. Etkin bir egzersiz programı için 20-30 dakika zaman harcanmalıdır. Bu süre zamanla artırılarak 60 dakikaya çıkarılabilir. Bir egzersiz programı mutlaka 5 dakikalık ısınma, 5-10 dakikalık gerdirme, 20-30 dakikalık fiziksel aktivite ve 5 dakikalık soğuma kısımlarını kapsamalıdır. Vücudun belirli bir bölgesini çalıştırmaya yönelik egzersizler yerine tüm vücudu çalıştıran egzersiz tipleri tercih edilmelidir. (Vücut geliştirme yerine yürüme, koşma, yüzme gibi vücuttaki bütün kas gruplarını çalıştıran egzersizler tercih edilebilir.)
*Tüm veriler tavsiye niteliğindedir ve mutlaka doktorunuza, diyetisyeninize
danışılmalısınız. Daha fazla bilgi için www.turkdiab.org adresinden Türkiye Diyabet Vakfı web sitesini ziyaret
edebilirsiniz.